Yaz aylarında basınçlı hava tesisatında su görmeye başlayan işletmelerin sordukları bazı tipik sorulara cevaplar arayacağız. Basınçlı hava hattında su olması normal mi? Basınçlı havadaki nemin miktarı ne olmalı? Dew point nedir? İdeal dew point sıcaklığı kaç derece olmalı?

Basınçlı hava hattında neden su olur?

Atmosferik havada nem bulunur. Kompresörler havayı atmosferden emerek sıkıştırırlar. Hacmi küçültülerek basıncı arttırılan havanın nem tutma kapasitesi azalır ve havadaki nem yoğuşur. Basınçlı havadaki suyun kaynağı budur.

Basınçlı hava nasıl kurutulur? 

Kompresörden çıkan basınçlı sıvı su (kondens) içeren doygun/doyguna yakın durumdadır. Öncelikle sıvı suyun sistemden ayrılması gerekir. Bunun için ideal çözüm su separatörü kullanmaktır. Yoğuşturma tankları da alternatif olabilir. Siklon separatörde ya da tanklarda biriken sıvı su kondens tahliye cihazlarıyla atılır (kondens drenajı).

Sıvı su ayrıldıktan sonra doygun havadaki nemin de ayrılması yani havanın kurutulması gerekir. Bunun için havayı soğutarak kurutan (soğutucu/gazlı kurutucu) ya da nem alıcı kimyasallardan geçirerek kurutan adsorpsiyonlu (kimyasal desikant kurutucu) kurutucular kullanılabilir.

Soğutucu gazlı tip hava kurutucu nasıl çalışır?

Soğutucu gaz devresi (klima ya da buzdolabına benzer) tarafında soğutulan bir eşanjörden geçirilen nemli hava soğuyarak nemini bırakır yani içindeki nem “yoğuşturulur”. Yoğuşan kondensin tahliye edilmesi gerekir. Aksi halde yoğuşmuş su sisteme gider.

Soğutucu gazlı tip kurutucularda elde edilebilecek en düşük sıcaklık (kondensin donmasını engellemek için) +3°C ile sınırlandırılmıştır. Bir diğer deyişle soğutucu gazlı tip hava kurutucularda elde edilebilecek en iyi dew point +3°C ile sınırlıdır.

Soğutucu gazlı tip kurutucu sıcaklıktan etkilenir mi?

Kesinlikle evet. Bu tip kurutucuların etiket kapasitelerinde kurutma yapabilmesi için ortam sıcaklığı ve giriş hava sıcaklığının 20-25°C civarında olması beklenir. Soğutucu gazlı tip kurutucuların sıcak yaz koşullarında da belirlenen miktarda basınçlı havayı kurutabilmeleri için mutlaka uygun büyüklükte seçilmesi gerekir. Kurutucu imalatçılarının sıcaklık düzeltme faktörlerini dikkate alarak bazen kompresör kapasitesinin iki katına varan kurutucu kapasitesi seçmek gerekebilir.

Soğutucu gazlı tip kurutucu ekranında gördüğümüz +3°C dew point midir?

Hayır. Birçok imalatçı soğutucu gaz devresinden okunan sıcaklık değerini kurutucu ekranında gösterir. Bu sıcaklık soğutucu gaz sıcaklığını gösterse de kurutucunun içinden geçen havanın debisi, sıcaklığı ve ortam sıcaklığına göre soğutma kapasitesi yani dew point farklılık gösterir. Ekranında +3°C sıcaklık değerini gördüğünüz bir soğutuculu kurutucunun çıkışındaki dew point değeri çok daha yüksek olabilir.

Basınçlı hava dew pointi nedir ve ideal koşullarda kaç derece olmalıdır?

Dew point basınçlı havanın içindeki nemin yoğuşmaya başlayacağı sıcaklıktır. Bu değer havanın ne kadar kuru olduğunun bir ölçüsüdür (ISO8573-1: 2010’a göre). Basınçlı havanın ne kadar kuru olması gerektiğini kullanıldığı proses belirler. Örneğin pnömatik ekipmanların sağlıklı çalışabilmesi için birçok üretici +3°C değerini belirlemiştir. Yani pnömatik silindirler, valfler, aktüatörler gibi ekipmanların sağlıklı ve uzun ömürlü olması için +3°C dew point değerine kadar kurutulmuş olması beklenir. Daha hassas proseslerde kullanılacak basınçlı havanın daha kuru olması beklenebilir. Bu durumda desikant kimyasal tip kurutucu seçmek gerekecektir.